Na znajdującym się w rynku budynku nr 14 znajduje się tablica pamiątkowa, odsłonięta 27 maja 2001 roku. Napis w językach polskim i niemieckim głosi:
W TYM DOMU//
DNIA 22.02.1765. URODZIŁ SIĘ
//KS. JOSEPH KOGLER//
SŁYNNY KRONIKARZ I HISTORYK//
ZIEMI KŁODZKIEJ
//BYŁ PROBOSZCZEM W OŁDRZYCHOWICACH
//ZMARŁ 30.05.1817r.
A kim był uznany za sławnego Joseph Kögler?
Był synem miejscowego tkacza Ignatza Köglera i Anny Razalii, z domu Hauf, córki lewińskiego młynarza. Urodził się 22.02.1765roku. W roku 1778 rozpoczął naukę w kłodzkim Kolegium jezuickim i mieszkał w tamtejszym konwikcie. Przygotowywał się tam do studiów na uniwersytecie Wrocławskim, które rozpoczął w 1783 roku. Studia ukończył w roku 1785 egzaminem magisterskim z filozofii. Następnie kontynuował tam studia teologiczne, zakończone wyświęceniem na księdza. Wyświęcony został dnia 08 marca 1788 roku w pałacu biskupim we Wrocławiu.
Następnego dnia odprawił prymicyjną mszę świętą we wrocławskim kościele elżbietanek czarnych. Pierwszą homilię wygłosił w kościele w Krynicznie koło Trzebnicy .
Dzień przed wigilią 1788 r. został wikarym w Dusznikach. Po trzech latach ze względów zdrowotnych został przeniesiony do Krosnowic . W 1807 r. dzięki poparciu kłodzkiego dziekana Josepha Knauera otrzymał parafię w Ołdrzychowicach.
Funkcję miejscowego proboszcza pełnił aż do śmierci. Zmarł z powodu zapalenia płuc dnia 30.maja 1817 roku i został pochowany w Ołdrzychowickim kościele.
Josef Kögler – zwany ojcem historiografii kłodzkiej - opracował dzieje wielu miejscowości Hrabstwa Kłodzkiego. Zazwyczaj wybierał znaczący ośrodek dóbr lub siedzibę parafii i omawiał ich dzieje. Niekiedy przedstawiał dzieje konkretnych obiektów, np. mostu gotyckiego w Kłodzku. Czasem zajmował się także wybranymi problemami, np. wizytacjami biskupimi dekanatu kłodzkiego. Jego prace są zaopatrzone w przypisy. Często cytuje nie zachowane już dziś dokumenty. Dla nas najważniejsze jego prace to:
1. Die Stadt- und Pfarreichroniken von Lewin, Mittelwalde, Wünschelburg, Neurode, Wilhelmstal
2. Historische beschreibung der Königliche immediastadt Lewin
Większość dzieł Köglera została wydana dopiero po jego śmierci, a w ostatnich latach ukazała się ich nowa edycja staraniem Dietera Pohla. Rękopisy wszystkich jego prac przechowywane są w Archiwum Archidiecezji Wrocławskiej.
Przed wojną upamiętniono setną rocznicę jego śmierci tablicami w miejscu urodzenia i miejscu śmierci. Tablica Lewińska została w 1945 roku zdjęta jako poniemiecka, a więc „niesłuszna ideologicznie”.
Tablica w Ołdrzychowicach – wykonana w drewnie dębowym - przez wiele lat uznawana była za zaginioną. Odnaleziona została kilka lat temu w należącym do zespołu kościelnego mauzoleum Grafów von Magniss. *
Grobu Josepha Köglera w Ołdrzychowicach nie znalazłem. Lewiniaków zainteresować może natomiast fakt, że znalazłem tam grób innego księdza o nazwisku Kögler. Jest to Johann Kögler ** urodzony Lewinie w 1796 roku, zmarły w Ołdrzychowicach w 1858 roku. Przez 26 lat był proboszczem Ołdrzychowickiej parafii. Prawdopodobnie jest to krewny - może syn któregoś z rodzeństwa Josepha Köglera, który wybrał podobną do wujka drogę życiową. ***
* Ja nie uzyskałem dostępu do mauzoleum i nie mogłem tablicy zobaczyć i sfotografować. Tamtejszy nowy proboszcz jest w temacie niezorientowany, a udostępnienia kluczy do kościoła i mauzoleum mi odmówił. W notatce wykorzystuję więc zdjęcie tablicy i informacje zawarte w artykule pana Marcina Dziedzica „Tablice ku czci Josepha Köglera na Ziemi Kłodzkiej” opublikowanym w miesięczniku „Sudety” nr 5/2010.
** Zdjęcie nagrobka pochodzi ze strony "Stare Nagrobki Ziemi Kłodzkiej"
*** Ta informacja wymaga weryfikacji. Nie mam dostępu do dokumentów w parafii Ołdrzychowice. W parafii Lewin dokumentacji z tych lat już nie ma - zostały wywiezione jeszcze przed wojną, prawdopodobnie do Archidiecezji w Pradze. A w Archiwum Archidiecezji Wrocławskiej trwa sezon urlopowy. Obiecano mi jednak sprawdzenie i przesłanie tych informacji we wrześniu.
Sporządził: Witold Kisza