Joseph Koegler - zasłużony Lewiniak

Sporządzono dnia: 01.08.2012 roku

Na znajdującym się w rynku budynku nr 14 znajduje się tablica pamiątkowa, odsłonięta 27 maja 2001 roku. Napis w językach polskim i niemieckim głosi: W TYM DOMU// DNIA 22.02.1765. URODZIŁ SIĘ //KS. JOSEPH KOGLER// SŁYNNY KRONIKARZ I HISTORYK// ZIEMI KŁODZKIEJ //BYŁ PROBOSZCZEM W OŁDRZYCHOWICACH //ZMARŁ 30.05.1817r.

A kim był uznany za sławnego Joseph Kögler?

Był synem miejscowego tkacza Ignatza Köglera i Anny Razalii, z domu Hauf, córki lewińskiego młynarza. Urodził się 22.02.1765roku. W roku 1778 rozpoczął naukę w kłodzkim Kolegium jezuickim i mieszkał w tamtejszym konwikcie. Przygotowywał się tam do studiów na uniwersytecie Wrocławskim, które rozpoczął w 1783 roku. Studia ukończył w roku 1785 egzaminem magisterskim z filozofii. Następnie kontynuował tam studia teologiczne, zakończone wyświęceniem na księdza. Wyświęcony został dnia 08 marca 1788 roku w pałacu biskupim we Wrocławiu. Następnego dnia odprawił prymicyjną mszę świętą we wrocławskim kościele elżbietanek czarnych. Pierwszą homilię wygłosił w kościele w Krynicznie koło Trzebnicy . Dzień przed wigilią 1788 r. został wikarym w Dusznikach. Po trzech latach ze względów zdrowotnych został przeniesiony do Krosnowic . W 1807 r. dzięki poparciu kłodzkiego dziekana Josepha Knauera otrzymał parafię w Ołdrzychowicach. Funkcję miejscowego proboszcza pełnił aż do śmierci. Zmarł z powodu zapalenia płuc dnia 30.maja 1817 roku i został pochowany w Ołdrzychowickim kościele.

Josef Kögler – zwany ojcem historiografii kłodzkiej - opracował dzieje wielu miejscowości Hrabstwa Kłodzkiego. Zazwyczaj wybierał znaczący ośrodek dóbr lub siedzibę parafii i omawiał ich dzieje. Niekiedy przedstawiał dzieje konkretnych obiektów, np. mostu gotyckiego w Kłodzku. Czasem zajmował się także wybranymi problemami, np. wizytacjami biskupimi dekanatu kłodzkiego. Jego prace są zaopatrzone w przypisy. Często cytuje nie zachowane już dziś dokumenty. Dla nas najważniejsze jego prace to:

1. Die Stadt- und Pfarreichroniken von Lewin, Mittelwalde, Wünschelburg, Neurode, Wilhelmstal

2. Historische beschreibung der Königliche immediastadt Lewin

Większość dzieł Köglera została wydana dopiero po jego śmierci, a w ostatnich latach ukazała się ich nowa edycja staraniem Dietera Pohla. Rękopisy wszystkich jego prac przechowywane są w Archiwum Archidiecezji Wrocławskiej.

Przed wojną upamiętniono setną rocznicę jego śmierci tablicami w miejscu urodzenia i miejscu śmierci. Tablica Lewińska została w 1945 roku zdjęta jako poniemiecka, a więc „niesłuszna ideologicznie”. Tablica w Ołdrzychowicach – wykonana w drewnie dębowym - przez wiele lat uznawana była za zaginioną. Odnaleziona została kilka lat temu w należącym do zespołu kościelnego mauzoleum Grafów von Magniss. *

Grobu Josepha Köglera w Ołdrzychowicach nie znalazłem. Lewiniaków zainteresować może natomiast fakt, że znalazłem tam grób innego księdza o nazwisku Kögler. Jest to Johann Kögler ** urodzony Lewinie w 1796 roku, zmarły w Ołdrzychowicach w 1858 roku. Przez 26 lat był proboszczem Ołdrzychowickiej parafii. Prawdopodobnie jest to krewny - może syn któregoś z rodzeństwa Josepha Köglera, który wybrał podobną do wujka drogę życiową. ***

* Ja nie uzyskałem dostępu do mauzoleum i nie mogłem tablicy zobaczyć i sfotografować. Tamtejszy nowy proboszcz jest w temacie niezorientowany, a udostępnienia kluczy do kościoła i mauzoleum mi odmówił. W notatce wykorzystuję więc zdjęcie tablicy i informacje zawarte w artykule pana Marcina Dziedzica „Tablice ku czci Josepha Köglera na Ziemi Kłodzkiej” opublikowanym w miesięczniku „Sudety” nr 5/2010.

** Zdjęcie nagrobka pochodzi ze strony "Stare Nagrobki Ziemi Kłodzkiej"

*** Ta informacja wymaga weryfikacji. Nie mam dostępu do dokumentów w parafii Ołdrzychowice. W parafii Lewin dokumentacji z tych lat już nie ma - zostały wywiezione jeszcze przed wojną, prawdopodobnie do Archidiecezji w Pradze. A w Archiwum Archidiecezji Wrocławskiej trwa sezon urlopowy. Obiecano mi jednak sprawdzenie i przesłanie tych informacji we wrześniu.

Sporządził: Witold Kisza